Trauma
Trauma betekent letterlijk verwonding (Grieks) en verwijst zowel naar lichamelijke beschadigingen, een wond, als naar psychische beschadigingen. Zo’n psychische beschadiging wordt ook wel een psychotrauma genoemd. Op deze website bedoelen we met trauma dus eigenlijk psychotrauma.
Trauma is een beetje een onduidelijk begrip en wordt op verschillende manieren geïnterpreteerd. Meer dan de helft van de Nederlanders geeft aan wel eens een traumatische ervaring meegemaakt te hebben. Het kan gaan om nare seksuele ervaringen, lichamelijke mishandeling of psychologische mishandeling (bedreigd of ernstig gepest of vernederd worden). Maar ook het ontbreken van emotionele warmte of goede zorg in de kindertijd (bijvoorbeeld aan je lot overgelaten worden) kunnen traumatisch zijn.
Niet alle nare ervaringen worden beleefd als een trauma. Dat lijkt vooral te gebeuren als de persoon zich ten tijde van de gebeurtenis erg bedreigd voelde, verwond raakte of ervoer dat de lichamelijk grenzen werden overschreden. Dit gaat vaak gepaard met gevoelens van intense angst of hopeloosheid. Of iemand een gebeurtenis als traumatisch ervaart, hangt dus deels ook af van de betekenisgeving aan de situatie.
In de DSM (het handboek voor psychische stoornissen dat wereldwijd wordt gebruikt, opdat overal dezelfde criteria gebruikt worden om diagnoses te stellen) staat trauma gedefinieerd als: ‘Blootstelling aan een feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding of seksueel geweld’. Overigens spreken we ook van een trauma als iemand direct getuige is geweest van een gebeurtenis die een ander overkwam of dat iemand hoorde dat een naaste iets traumatisch meemaakte.
De meerderheid (50-98% volgens internationale overzichtsstudies) van de mensen die in de GGZ onder behandeling zijn voor psychotische klachten1 heeft in het verleden traumatische ervaringen2 meegemaakt. Specifiek in Nederland is ook onderzocht hoe vaak mensen met psychosen in hun leven geconfronteerd werden met ten minste één traumatische ervaring en dat kwam uit op zo’n 78%. Dat is veel, maar anderzijds blijkt uit studies dat van álle mensen in de samenleving de grote meerderheid tenminste wel één trauma heeft meegemaakt.
Er is echter wel een groot verschil tussen ‘de algemene populatie’ en mensen met psychosen. Mensen met psychosen hebben in vergelijking met de algemene populatie gemiddeld duidelijk
- meer trauma’s meegemaakt
- meer verschillende soorten trauma’s meegemaakt (gemiddeld 2, bijvoorbeeld seksueel misbruik + psychische mishandeling)
- meer belastende ‘high impact’ trauma’s meegemaakt (bv meer seksueel geweld)
Wat ook naar voren kwam uit de studie, is dat heel veel mensen (80%) hun eigen psychotische episoden (inclusief alles daaromheen, zoals opnames, bejegening, en dergelijke) als traumatisch hebben ervaren.
Kortom, in tegenstelling tot de algemene populatie kan de groep van mensen met psychosen worden beschouwd als een multi-getraumatiseerde groep.
Er zijn wel wat verschillen tussen mannen en vrouwen: Nederlandse vrouwen met psychoseklachten rapporteren aanmerkelijk vaker seksuele trauma’s dan mannen (3½ : 1), meer lichamelijke mishandeling (1½ : 1) en psychische mishandeling (1½ : 1). De vrouwen rapporteren minder trauma’s van geweldsincidenten, oorlog en ongevallen dan mannen (0,8 : 1).